Het is dierendag
Op dierendag verwennen we onze huisdieren. Dieren zijn tam geworden omdat hun wilde voorouders ons opzochten of omdat we ze gebruikten voor ons dagelijks leven.
Het is vandaag dierendag. Onze hond, Missy, mag vandaag mee naar school en het konijn, genaamd brandweerman Sam, krijgt extra aandacht. En ook onze kippen en vissen geven we iets. Toch wel raar dat we dieren hebben en dat we onze hond bijna als een volwaardig gezinslid zien. Als een van onze dieren ziek is gaan we naar de dierenarts, sommige mensen kopen kleren voor hun dieren en er bestaan dierenwinkels, dierenkappers, dierenmassagesalons en zelfs dier-fysiotherapeuten. Daarnaast houden we dieren voor eieren, melk en vlees, om op te rijden of voor het karretje te spannen. Waarom heeft de mens zo een band met een dier. Hoe zijn dieren zo close geworden met de mens?
1. Het dier kwam naar ons
De wolf
Het eerste huisdier van de mens was de hond. De voorouders van onze hond, de grijze wolf, kwamen bij ons wonen toen we nog jagers-verzamelaars waren, zo een 12000 jaar geleden. Volgens Bio-archeoloog Gregor Larsson, van de universiteit van Durham, liepen ze achter ons aan en aten ze het afvalvlees dat we achterlieten. Met de tijd pasten ze zich aan ons aan. Hoe dat precies gegaan is weet men niet. Waarschijnlijk durfden de tammere wolven dichter bij de mensen te komen en wisten zij meer eten te vergaren waardoor ze een voordeel hadden. De mens heeft in ieder geval in eerste instantie nooit bewust gekozen om de wolf als huisdier te gebruiken, maar de wolf bleek uitermate geschikt als mensenvriend omdat het dier in groepsverband leeft. In ieder geval splitste de tammere wolf zich genetisch van de wolf en ontstond de hond als huisdier.
Sociale hond
Met de jaren hebben mensen de tammere en socialere honden geselecteerd om als huisdier te houden, waardoor ze een veel hechtere band met de mens aangingen. Een wolf zou nooit zo een goede vriend kunnen worden van de mens als onze trouwe viervoeter. Uit onderzoek met zowel honden- als wolvenpups bleek dat de hondjes veel enthousiaster reageren als ze hun baasje weer zien. Daarnaast zochten de wolvenpups minder sociale steun bij mensen in stressvolle situaties. Dat komt omdat mensen en honden beide oxytocine, het ‘knuffelhormoon’, produceren als ze elkaar zien, waardoor de band versterkt. Bij wolven stijgt het oxytocineniveau echter niet wanneer zij mensen in de ogen kijken.
Andere soorten
Katten, duiven, kippen en waarschijnlijk ook varkens zijn op dezelfde manier bij ons als huisdier gekomen, alleen veel later. Toen de mens ging settelen en in dorpen woonden aten deze dieren ons keukenafval. De tammere dieren durfden dichter bij ons in de buurt te komen en hadden meer toegang tot ons voedsel. Muizen kwamen af op ons graan waardoor weer katten werden aangetrokken. Kippen hebben we gedomesticeerd uit het bankivahoen dat in India en zuid-oost Azië leeft. Deze soort legt maar 12 eieren per jaar en is zo groot als een krielkip. Door 6000 jaar de ‘juiste’ hoenderen te fokken hebben we nu wereldwijd de broedkip die dagelijks ons lekkere ontbijteitje legt.
2. Prooidieren
Grotere dieren zoals geiten, schapen, runderen en ander vee zijn op een andere manier bij ons als ‘huisdier’ gekomen. Volgens Larson joeg de mens eerst op hen, maar toen deze dieren door overbejaging met uitsterven bedreigd werden, besloten we om ze te vangen en te fokken. In het westen van Eurazië begonnen we hiermee zo een 10.000 jaar geleden met schapen, geiten en vee. Waterbuffels werden gedomesticeerd in China, Rendieren in Noorwegen en lama’s, alpaca’s en kalkoenen in Amerika. Nadat we ze gevangen hadden zagen we nog andere voordelen van deze dieren. Naast het vlees konden we de melk, wol en eieren ook zeer goed gebruiken.
3. Nuttig voor ons
De mens kreeg ervaring met het domesticeren van dieren. We zagen nu ook voordelen in andere dieren die we direct gebruikten voor specifieke doeleinden. We waren gesetteld en bedreven handel en landbouw. Wel zo handig als we dieren hadden voor transport en het ploegen van onze velden. We gebruikten daarvoor ezels in de Nijl vallei, de dromedaris in Arabië, en de kameel en het paard in Centraal Azië. Ook insecten zoals de bij en de zijderups hebben we gedomesticeerd voor de honing en de zijde. Het konijn, bepaalde vogels en vissen hielden we in gevangenschap om te fokken en later te gebruiken als voedsel. De afgelopen decennia is het aantal soorten huisdieren enorm toegenomen. Nu hebben we ze ook als hobby en houden we slangen in terraria en Nemo’s in ons zoutwateraquarium. En hamsters en chincilla’s zijn ook wel erg schattig. ..Nu we het toch over schattig hebben; Ik ga mijn wollige konijn maar eens uit z’n kooitje halen. Het is tenslotte dierendag.
Voor info over het bewustzijn van dieren bekijk dan mijn bericht over de evolutie van mijn denkbeeldige bewustzijn.
Wil je meer weten over de impact die dieren hebben (gehad) op ons en onze civilisatie? Lees dan het boek ‘the intimate bond’:
